Η ενδοοικογενειακή βία είναι η συχνότερη μορφή βίας κατά των γυναικών και συνιστά κατάφωρη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σύμφωνα με τον ορισμό που υιοθετήθηκε από την 4η Παγκόσμια Διάσκεψη Γυναικών, η βία κατά των γυναικών περιλαμβάνει τη σωματική, σεξουαλική και ψυχολογική βία που ασκείται στο πλαίσιο της οικογένειας, της κοινωνίας και του κράτους. Στις περισσότερες χώρες, κυρίως της Ευρώπης, η βία κατά των γυναικών θεωρείται κοινωνικό πρόβλημα και συνδέεται με το ζήτημα της ανισότητας μεταξύ των δύο φύλων. Περίπου το 30% των γυναικών που ήταν θύματα ενδοοικογενειακής βίας, δήλωσαν ότι το πρώτο περιστατικό βίας εκδηλώθηκε κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
«Η βία κατά των γυναικών είναι ίσως η πιο επαίσχυντη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Δεν κάνει διαχωρισμό μεταξύ συνόρων, πολιτισμών ή πλούτου. Όσο συνεχίζεται, δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι κάνουμε ουσιαστική πρόοδο προς την ισότητα, την ανάπτυξη και την ειρήνη.»
Με το Νόμο 4531/2018 – ΦΕΚ 62/Α/5-4-2018 το θέμα της βίας κατά των γυναικών τοποθετείται στο ευρύτερο θεωρητικό πλαίσιο της ανισότητας των φύλων και της έλλειψης σεβασμού προς τα ανθρώπινα δικαιώματα και την αξιοπρέπεια των γυναικών και ως εκ τούτου επικεντρώνεται σε όλες τις μορφές βίας. Στους ορισμούς που δίνει για τη βία κατά των γυναικών, μεταξύ άλλων, επισημαίνεται ότι:
α. Ο όρος «βία κατά των γυναικών» νοείται ως παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μία μορφή διάκρισης κατά των γυναικών και σημαίνει όλες τις πράξεις μίας βίας βασιζόμενης στο φύλο οι οποίες έχουν ως αποτέλεσμα ή ενδέχεται να έχουν ως αποτέλεσμα, φυσική, σεξουαλική, ψυχολογική ή οικονομική βλάβη ή πόνο για τις γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων των απειλών τέλεσης τοιούτων πράξεων, τον εξαναγκασμό ή την αυθαίρετη αποστέρηση της ελευθερίας, είτε αυτή συμβαίνει στο δημόσιο ή τον ιδιωτικό
βίο.
β. Ο όρος «ενδοοικογενειακή βία» σημαίνει όλες τις πράξεις φυσικής, σεξουαλικής, ψυχολογικής ή οικονομικής βίας οι οποίες συμβαίνουν εντός της οικογένειας ή οικογενειακής μονάδας ή μεταξύ πρώην ή νυν συζύγων ή συντρόφων, ανεξάρτητα ή όχι του κατά πόσο ο δράστης μοιράζεται ή έχει μοιρασθεί την ίδια κατοικία με το θύμα.
γ. Ο όρος «φύλο» υποδηλοί τους κοινωνικά δομημένους ρόλους, συμπεριφορές, δραστηριότητες και ιδιότητες (χαρακτηριστικά γνωρίσματα) τις οποίες μια δεδομένη κοινωνία θεωρεί προσήκουσες και ενδεδειγμένες για τις γυναίκες και τους άνδρες.
δ. Ο όρος «βία κατά των γυναικών» που βασίζεται στο φύλο σημαίνει τη βία, η οποία έχει ως αντικείμενο τη γυναίκα για μόνο το λόγο ότι είναι γυναίκα ή η οποία επηρεάζει τη γυναίκα κατά τρόπο δυσανάλογο.
Η υποστήριξη πρώτης γραμμής που ανέπτυξε ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) είναι ίσως η πιο σημαντική μορφή βοήθειας που το σύστημα υγείας μπορεί να παρέχει στις γυναίκες θύματα κακοποίησης. Η υποστήριξη πρώτης γραμμής περιλαμβάνει πέντε (5) βήματα που ανταποκρίνονται τόσο στις συναισθηματικές όσο και στις πρακτικές ανάγκες των κακοποιημένων γυναικών, ως εξής:
- Ακούστε τη γυναίκα και όσα έχει να σας πει, επιδεικνύοντας ενσυναίσθηση και χωρίς επικρίσεις.
- Ερευνήστε σχετικά με τις ανάγκες και τις ανησυχίες της, ανταποκρινόμενοι/-ες στις συναισθηματικές, σωματικές αλλά και πρακτικές ανάγκες της.
- Πιστοποιείστε, δείξτε ότι την καταλαβαίνετε και την πιστεύετε σε όσα σας λέει, βεβαιώνοντάς την ότι δεν είναι υπεύθυνη για ό,τι της συνέβη.
- Ενισχύστε το αίσθημα ασφάλειάς της, συζητώντας ένα σχέδιο για να προστατευθεί από περαιτέρω βλάβη και κινδύνους σε περίπτωση επανάληψης της βίας.
- Υποστηρίξτε την έμπρακτα, βοηθώντας την να έρθει σε επαφή με πληροφορίες, υπηρεσίες και την απαραίτητη κοινωνική υποστήριξη.
Σκοπός αυτής της πρακτικής είναι ότι η ανάπτυξη ενσυναίσθησης θα βοηθήσει τη γυναίκα-θύμα να αισθανθεί ελπίδα, ότι δεν είναι μόνη της ή υπόλογη απέναντι στα προβλήματα που έχει να διαχειριστεί, ότι είναι ικανή να βοηθήσει και να ζητήσει βοήθεια, να διερευνήσει ποιες είναι οι επιλογές της αισθανόμενη σιγουριά και ασφάλεια, αποφεύγοντας πρακτικές, οι οποίες συντείνουν στην αναβίωση δυσάρεστων καταστάσεων και στην πιθανή δευτερογενή θυματοποίηση της γυναίκας.
Είναι σημαντικό, ανά πάση στιγμή, το θύμα να νιώθει ότι την σέβονται ως προσωπικότητα και ότι τηρούνται οι αρχές της ασφάλειας, της εμπιστευτικότητας και της εχεμύθειας και ότι δεν πιέζεται να κάνει κάτι που δεν επιθυμεί.
Οι επιζήσασες βίας είναι συνήθως αρκετά διστακτικές να ξεκινήσουν μια συζήτηση για το πρόβλημα που τους συμβαίνει και συνήθως καταφεύγουν σε βοήθεια όταν η κακοποίηση συνεχίζεται για πολλά χρόνια.
Σύμφωνα με ανακοίνωση στου Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (2008)
Η πιο συχνή μορφή βίας προέρχεται από τον ερωτικό σύντροφο. Μία στις τρεις γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα ξυλοκοπηθεί, θα βιασθεί ή με κάποιο άλλο τρόπο θα κακοποιηθεί από το σύντροφό της.
- Οι μισές από τις γυναίκες θύματα ανθρωποκτονίας έχουν δολοφονηθεί από (νυν ή πρώην) σύζυγο ή σύντροφο.
- Μία στις πέντε γυναίκες κάποια στιγμή στη ζωή της θα πέσει θύμα βιασμού ή απόπειρας βιασμού.
- Οι γυναίκες 15-44 ετών κινδυνεύουν περισσότερο από βιασμό ή ενδοοικογενειακή βία παρά από καρκίνο, τροχαία ατυχήματα, πόλεμο ή ελονοσία.
- 130 εκατομμύρια γυναίκες και κορίτσια έχουν υποστεί ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
- 2 εκατομμύρια κορίτσια ανά έτος κινδυνεύουν να υποβληθούν σε ακρωτηριασμό γεννητικών οργάνων.
- Το 40-50% των γυναικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αναφέρει κάποια μορφή σεξουαλικής παρενόχλησης στο χώρο εργασίας.
- Το 55%-95% των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας δεν καταγγέλλουν το πρόβλημα
Μύθοι και πραγματικότητα για την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα
Οι περισσότεροι/ες έχουν λανθασμένη άποψη για την ενδοοικογενειακή βία στην Ελλάδα, καθώς επικρατεί η εντύπωση ότι οι κακοποιημένες γυναίκες αποτελούν μικρό ποσοστό του πληθυσμού, είναι οικονομικά αδύναμες και είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου. Δεν είναι λίγοι/ες εκείνοι/ες που πιστεύουν ότι οι άνδρες οι οποίοι κακοποιούν είναι αποτυχημένοι στην επαγγελματική τους ζωής και ότι οι μακροχρόνιες σχέσεις κακοποίησης μπορούν να βελτιωθούν.
Μύθος 1ος: Οι κακοποιημένες γυναίκες αποτελούν μικρό ποσοστό του πληθυσμού
Σύμφωνα με υπολογισμούς 1 στις 2 γυναίκες κάποια στιγμή της ζωής της θα πέσει θύμα βίας από τον σύζυγό της ή τον ερωτικό της σύντροφο.
ΜΥΘΟΣ 2ος: Η κακοποιημένη γυναίκα είναι συνήθως οικονομικά αδύναμη
Οι 6 στις 10 γυναίκες οι οποίες απευθύνονται και ζητούν βοήθεια στα Συμβουλευτικά Κέντρα βρίσκονται σε μέτρια ή καλή οικονομική κατάσταση.
ΜΥΘΟΣ 3ος: Η κακοποιημένη γυναίκα είναι χαμηλού μορφωτικού επιπέδου
Αξιοσημείωτο είναι ότι οι 7 στις 10 γυναίκες είναι απόφοιτες δευτεροβάθμιας, τεχνολογικής ή πανεπιστημιακής εκπαίδευσης.
ΜΥΘΟΣ 4ος: Οι άνδρες που κακοποιούν τις συζύγους/συντρόφους τους είναι αποτυχημένοι στην επαγγελματική τους ζωή
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα από τα Συμβουλευτικά Κέντρα οι 6 στους 10 δράστες είναι Δευτεροβάθμιας, Τεχνολογικής ή Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης. Ειδικότερα, κατά προσέγγιση, οι 3 στους 10 δράστες είναι Ανωτέρας ή Ανωτάτης Εκπαίδευσης. Σε ό,τι αφορά την εργασιακή κατάσταση των δραστών, μόλις ο 1 στους 10 δράστες είναι άνεργος.
ΜΥΘΟΣ 5ος: Οι μακροχρόνιες σχέσεις κακοποίησης μπορούν να αλλάξουν προς το καλύτερο
Εξετάζοντας τη διάρκεια της σχέσης της γυναίκας με το δράστη διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες σχέσεις είναι συνήθως μακροχρόνιες, καθώς οι 2 στις 3 γυναίκες, οι οποίες είναι θύματα κακοποιητικής συμπεριφοράς, βρίσκονται στη συγκεκριμένη σχέση περισσότερο από 10 χρόνια.
ΜΥΘΟΣ 6ος: Η χρήση ποτού και ναρκωτικών ουσιών οδηγούν σε κακοποιητική συμπεριφορά
Σύμφωνα με την ποσοτική ανάλυση στοιχείων που αφορούν στην κακοποίηση, οι 6 στους 10 δράστες ενδοοικογενειακής βίας δεν είναι χρήστες ουσιών (αλκοόλ, ναρκωτικά, ψυχοφάρμακα).
ΜΥΘΟΣ 7ος: Οι δράστες φανερώνουν τη βιαιότητά τους μετά το γάμο
Από τις γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας η 1 στις 3 παντρεύτηκε το δράστη ενώ είχε εμφανίσει δείγματα βίαιης συμπεριφοράς πριν από τον γάμο.
ΜΥΘΟΣ 8ος: Η αστυνομία μπορεί να προστατεύσει τις κακοποιημένες γυναίκες
Η ίδια η κακοποιημένη γυναίκα όταν αποφασίσει να απαγκιστρωθεί από την σχέση της αναζητάει βοήθεια. Αυτό αποδεικνύεται και αριθμητικά καθώς οι 3 στις 4 γυναίκες πριν απευθυνθούν στα Συμβουλευτικά Κέντρα είχαν ζητήσει ανεπιτυχώς βοήθεια από την Αστυνομία, τα Νοσοκομεία και την Πρόνοια.
ΜΥΘΟΣ 9ος: Η κακοποιημένη γυναίκα μπορεί να αφήσει το σπίτι της όποτε επιθυμεί δίχως να κινδυνεύσει από το σύζυγο/σύντροφό της
Σύμφωνα από τα στοιχεία που έχουν καταγραφεί από τα Συμβουλευτικά Κέντρα η 1 στις 5 γυναίκες είναι διαζευγμένη ή σε διάσταση, δηλαδή έχει ήδη απομακρυνθεί από τον δράστη πριν αναζητήσει βοήθεια. Ωστόσο, ο βίαιος σύζυγος/σύντροφος ακόμα και τότε τις κυνηγάει και τις τρομοκρατεί.
|
ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΙΣΟΤΗΤΑΣ ΔΗΜΟΥ ΔΟΜΟΚΟΥ |
