O βουλευτής Γεώργιος Κοτρωνιάς εισηγήθηκε σήμερα στην ολομέλεια της Βουλής το Σχέδιο Νόμου του Υπουργείου Εσωτερικών με θέμα : «Θεσμικό πλαίσιο τηλεργασίας, διατάξεις για το ανθρώπινο δυναμικό του δημοσίου τομέα και άλλες ρυθμίσεις του Υπουργείου Εσωτερικών».
Κατά την εισήγηση του, ο βουλευτής ανέφερε αναλυτικά:
«…..Την τηλεργασία στην χώρα μας την βλέπαμε στο παρελθόν με αρκετή καχυποψία, αφού κάποιοι διέκριναν πίσω από αυτήν απολύσεις εργαζομένων, μείωση των αμοιβών τους και την αύξηση της ανεργίας, παρά το γεγονός βέβαια ότι στο εξωτερικό είναι μια καθιερωμένη πρακτική από χρόνια και φυσικά δεν μπορεί καν να συζητάμε για τέτοια καχυποψία ειδικά για το Δημόσιο, με το οποίο ασχολείται το σημερινό νομοσχέδιο.
Και μετά ήρθε η πανδημία και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που επέβαλλε και που απαίτησαν τη λήψη άμεσων μέτρων σε πολλά επίπεδα της καθημερινότητας μας, μεταξύ άλλων και στον εργασιακό τομέα. Η τηλεργασία αποτέλεσε μια άμεση λύση έστω κι αν στο μεγαλύτερο ποσοστό της εφαρμόστηκε χωρίς να υπάρξει συγκεκριμένη περίοδος προσαρμογής και χρόνος προετοιμασίας και εκπαίδευσης. Στην πορεία, ασφαλώς αυτό άλλαξε, συστηματοποιήθηκε και δημιούργησε πλέον και στην Ελλάδα νέα δεδομένα στο επαγγελματικό περιβάλλον.
Και παρά το γεγονός ότι η εφαρμογή της υπήρξε άμεση και βίαιη, με πολλές συνακόλουθες δυσκολίες για εργαζόμενους και επιχειρήσεις, η τηλεργασία σήμερα αποτιμάται θετικά από το μεγαλύτερο ποσοστό των εργαζομένων, οι οποίοι παρατήρησαν εξοικονόμηση χρόνου και κόστους, και αυτό αποτυπώνεται και σε έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, στην οποία όσοι τηλεργάζονται, εμφανίζονται πιο θετικοί στις προσδοκίες τους για το μέλλον της τηλεργασίας, σε σχέση με όσους πηγαίνουν στον χώρο εργασίας τους.
Εδώ και αρκετά χρόνια, ακαδημαϊκοί και επιστήμονες που ασχολούνται με τη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού, καταδεικνύουν τα οφέλη από την υιοθέτηση πρακτικών ευέλικτης τηλεργασίας, τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για τις επιχειρήσεις. Ωστόσο, μέχρι σήμερα, υπήρξε ιδιαίτερα περιορισμένη εφαρμογή τέτοιων πρακτικών σε σχέση με τα εν δυνάμει οφέλη τους, γεγονός που άλλαξε άρδην μετά την επέλαση της πανδημίας.
Καθίσταται, λοιπόν, σαφής η ανάγκη θέσπισης συγκεκριμένων κατευθυντήριων γραμμών και κανόνων σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ώστε να διασφαλιστεί η σωστή εφαρμογή αυτών των πρακτικών, η βέλτιστη αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού και των νέων τεχνολογιών, ώστε τελικά να μεγιστοποιήσουμε τα οφέλη για την κοινωνία.
Στο πλαίσιο αυτό, κατά τη σύνταξη του παρόντος ελήφθησαν υπόψη:
- μια σειρά από πρακτικές που εφαρμόζονται σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Οργανισμού για την Οικονομική Συνεργασία και Ανάπτυξη,
- διεθνείς έρευνες και μελέτες, όπως του κοινού κέντρου ερευνών της ευρωπαϊκής ένωσης και η Μελέτη για τη Χρηστή Διακυβέρνηση του Συμβουλίου της Ευρώπης,
- τα ψηφίσματα του Κοινοβουλίου του Οκτωβρίου και Δεκεμβρίου του 2020 σχετικά με την απασχόληση και τις κοινωνικές πολιτικές στη ζώνη του ευρώ,
- καθώς και ο Οδηγός του Διεθνούς Οργανισμού Εργασίας για την τηλεργασία κατά την περίοδο της πανδημίας και μετά. Ποιοι είναι όμως οι στόχοι αυτού του νομοσχεδίου.
Άμεσοι βραχυπρόθεσμοι στόχοι του παρόντος, αποτελούν η διασφάλιση ενός αποτελεσματικού πλαισίου τηλεργασίας για τους υπαλλήλους του δημοσίου τομέα, με προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα των εμπλεκόμενων μερών, η διασφάλιση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τον πολίτη και η προστασία των δικαιωμάτων των υπαλλήλων υπό καθεστώς τηλεργασίας. Άμεσος στόχος είναι και η ενίσχυση της παραγωγικότητας και η ενδυνάμωση των εργαζομένων μέσα από την προαγωγή της αυτονομίας τους στην οργάνωση της εργασίας, η προσέλκυση νέων, ψηφιακά καταρτισμένων, στελεχών, η εξοικονόμηση πόρων από την μείωση των λειτουργικών εξόδων των υπηρεσιών αλλά και των εργαζόμενων ,από τη μείωση των μετακινήσεων και η άμεση προώθηση του ψηφιακού μετασχηματισμού του δημοσίου τομέα.
Μακροπρόθεσμοι στόχοι του αξιολογούμενου νομοσχεδίου για την προώθηση της τηλεργασίας στον δημόσιο τομέα είναι να συμβάλει στη διατήρηση των θέσεων εργασίας, ανθρώπων με σοβαρά προβλήματα υγείας, στην εξοικονόμηση χρόνου και κόστους μετακίνησης των εργαζομένων, στη ρύθμιση του χρόνου εργασίας τους και στην καλύτερη ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και ιδιωτικής ζωής. Μακροπρόθεσμος επίσης στόχος είναι η μείωση των εκπομπών CO2 που σχετίζονται με την καθημερινή μετακίνηση. Πρόσφατα, ψηφίσαμε την εισαγωγή στους σχεδιασμούς των πόλεων μας της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας, πρόσφατα μιλήσαμε για μετάβαση στην πράσινη οικονομία και στους στόχους του 2030. Στους σχεδιασμούς μιας κοινωνίας λιγότερων ρύπων, η τηλεργασία σίγουρα θα παίξει σημαντικό ρόλο. Επίσης, στοχεύει στη βελτίωση των ευκαιριών απασχόλησης για άτομα με αναπηρίες και στοχεύει να χρησιμεύσει ως εργαλείο για την αντιμετώπιση της ερήμωσης της υπαίθρου.
Κατά την διεξοδική συζήτηση στην επιτροπή Δημόσιας διοίκησης θεωρώ ότι οι εκπρόσωποι όλων των παρατάξεων συμφώνησαν στις αρχές που διέπουν τον θεσμό της τηλεργασίας, και μπορούν να συνοψιστούν ως:
α) Ο οικειοθελής χαρακτήρας: Η τηλεργασία έχει οικειοθελή χαρακτήρα για τον φορέα και τον τηλεργαζόμενο, με εξαίρεση περιπτώσεις θεμάτων υγείας από την πλευρά του εργαζόμενου, καθώς και σε περιπτώσεις κινδύνου της δημόσιας υγείας, οπότε η τηλεργασία καθίσταται υποχρεωτική.
β) Η Αρχή της ίσης μεταχείρισης: Οι τηλεργαζόμενοι απολαμβάνουν τα ίδια δικαιώματα και υπέχουν τις ίδιες υποχρεώσεις με τους μη τηλεργαζόμενους υπαλλήλους, όπως ειδικότερα ορίζονται από τις γενικές ή ειδικές διατάξεις σε ό,τι αφορά την μισθοδοσία τους και την υπηρεσιακή ανέλιξη τους.
γ) Η Προστασία προσωπικών δεδομένων: Ο φορέας πρέπει να λαμβάνει τα κατάλληλα τεχνικά και οργανωτικά μέτρα για τη διασφάλιση της προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που χρησιμοποιούνται και υποβάλλονται σε επεξεργασία από τον εργαζόμενο, στο πλαίσιο εφαρμογής της τηλεργασίας.
δ) Ο Σεβασμός της ιδιωτικής ζωής: Ο φορέας σέβεται την ιδιωτική ζωή και το απόρρητο των επικοινωνιών του τηλεργαζόμενου. Η χρήση οποιουδήποτε συστήματος παρακολούθησης του χρόνου εργασίας, θα πρέπει να επιβάλλεται από τις λειτουργικές ανάγκες του φορέακαι να περιορίζεται στο πλαίσιο του επιδιωκόμενου σκοπού.
Όπως ανέφερα, ένα πολύ σημαντικό κομμάτι που καλείται να διασφαλίσει το παρόν νομοσχέδιο, αφορά στην προστασία προσωπικών δεδομένων, κατά την εφαρμογή της τηλεργασίας. Στο πλαίσιο αυτό, στο άρθρο 6 προβλέπονται μια σειρά προδιαγραφών, οι οποίες εάν δεν διασφαλίζονται κατ’ ελάχιστον από τον εκάστοτε φορέα, δεν δύναται να πραγματοποιηθεί η τηλεργασία, ή αυτή διακόπτεται. Ο φορέας, σε συνεργασία με τον Υπεύθυνο Προστασίας Δεδομένων, έχει την ευθύνη:
1) για την ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων αναφορικά με τις διαδικασίες προστασίας προσωπικών δεδομένων,
2) για την παροχή του κατάλληλου τεχνολογικού εξοπλισμού,
3) για την ασφαλή πρόσβαση των τηλεργαζόμενων στα πληροφοριακά συστήματα του φορέα και την ασφαλή χρήση αρχείων που περιέχουν προσωπικά δεδομένα.
Παράλληλα, ρυθμίζονται πρακτικά ζητήματα που αφορούν στην εφαρμογή της τηλεργασίας, με τα άρθρα 8,9,10,11, και 12 όπως είναι η χρονική οριοθέτηση της μέσα στο έτος, το μέγιστο ποσοστό υπαλλήλων ανά Διεύθυνση που δύναται να απασχολείται με τηλεργασία, ο τόπος παροχής αυτής, καθώς και η εξασφάλιση του σχετικού εξοπλισμού και πληροφορικής υποστήριξης από τον εκάστοτε φορέα. Ιδιαίτερα σημαντικός αποτελεί ο προσδιορισμός του ωραρίου των εργαζομένων και το γεγονός ότι μετά το πέρας αυτού, διατηρούν το δικαίωμα αποσύνδεσης από τα μέσα πληροφορικής και επικοινωνίας που χρησιμοποιούν για την εκτέλεση της τηλεργασίας, με στόχο την προφύλαξη της ιδιωτικής τους ζωής.
H Δημόσια Διοίκηση, σε λίγο καιρό θα είναι σε θέση να λειτουργεί άρτια και αποτελεσματικά, με ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα, τόσο σε κανονικές συνθήκες, όσο και σε έκτακτες, με στόχο πάντα την απρόσκοπτη εξυπηρέτηση των πολιτών.
Το έργο «Επιχειρησιακή Συνέχεια στον Δημόσιο Τομέα» εμπεριέχεται στην ψηφιακή στρατηγική του Τομέα Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού 2020-2025 και αφορά στην υλοποίηση όλων των απαραίτητων ενεργειών, ώστε οι υπάλληλοι του δημόσιου τομέα να μπορούν να εκτελούν τα καθήκοντα τους εξ αποστάσεως με ασφάλεια και αποτελεσματικότητα. Μάλιστα, έχει ήδη πραγματοποιηθεί μελέτη για τη βιωσιμότητα του προβλεπόμενου πληροφοριακού συστήματος, με παράλληλες δοκιμές των συστημάτων ασφαλείας και πιλοτική εφαρμογή του μοντέλου τηλεργασίας που πρόκειται να εφαρμοστεί.
Στο δεύτερο μέρος του παρόντος νομοσχεδίου, αντιμετωπίζονται ζητήματα όπως:
- Το διάστημα αξιολόγησης των υπαλλήλων και το χρονικό περιθώριο άσκησης ένστασης,
- η γραμματειακή υποστήριξη του Δευτεροβάθμιου Πειθαρχικού Συμβουλίου, με στόχο τη διευκόλυνση της λειτουργίας του.
- Οι απολαβές των δημοσιογράφων των ΟΤΑ.
- Ο διορισμός συγγενών υπαλλήλων του δημοσίου που απεβίωσαν κατά και εξαιτίας της άσκησης των καθηκόντων τους. Εδώ σ αυτό το άρθρο 23,με τον καθορισμό σειράς προτεραιότητας των δικαιούχων, επιλύεται ένα καίριο ζήτημα μεγάλων καθυστερήσεων και εξόδων για τους δικαιούχους.
- Στο άρθρο 24 προβλέπεται παρακολούθηση πειθαρχικών υποθέσεων μέσω της βάσης δεδομένων της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας και υπό την ευθύνη της.
- Με το άρθρο 25 τακτοποιείται η καταβολή μισθωμάτων για τα κτίρια του Ειδικού Φορέα του Υπουργείου Εσωτερικών, που αφορούν το έτος 2020.
- Και τέλος, στο άρθρο 26 προβλέπεται η χορήγηση κινήτρων σε υπαλλήλους ΟΤΑ απομακρυσμένων περιοχών και νησιών, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το θέμα υποστελέχωσης των σχετικών υπηρεσιών, με τη δυνατότητα που δίνεται στους ΟΤΑ πρώτου και δεύτερου βαθμού να παρέχουν στέγαση και σίτιση σε δημόσιους υπαλλήλους, κάθε ειδικότητας που υπηρετούν σε αυτές τις περιοχές.
Παράλληλα μέσα από την πολύ δημιουργική συζήτηση που έγινε στην Επιτροπή Δημόσιας Διοίκησης, αποσαφηνίστηκαν διάφορες ενστάσεις που είχαν σχέση, όχι με τις βασικές αρχές του νομοσχεδίου, αλλά με την εφαρμογή στην πράξη κάποιων άρθρων του και απαντήθηκαν κάποιες ερωτήσεις που έχουν σχέση με την νεωτεριστική φύση της τηλεργασίας στο Δημόσιο.
Ξεκαθαρίστηκε ότι η ανάθεση τηλεργασίας δεν είναι μία υπηρεσιακή μεταβολή που μπορεί να επηρεάσει το μέλλον του δημοσίου υπαλλήλου αλλά μία λειτουργική ρύθμιση που αφορά τον χώρο εργασίας του , και αυτό σε συνδυασμό με τον οικειοθελή χαρακτήρα της τηλεργασίας δεν απαιτεί την χρήση αντικειμενικών η άλλον κριτηρίων ένταξης σε αυτή και αφήνεται στην αρμοδιότητα του προϊσταμένου της υπηρεσίας.
Ξεκαθαρίστηκε επίσης ότι ο χρόνος της τηλεργασίας δεν μπορεί να είναι απεριόριστος για οποιαδήποτε κατηγορία υπαλλήλων γιατί δεν πρέπει ο τηλεργαζόμενος δημόσιος υπάλληλος να αποκόπτεται τελείως από το εργασιακό του περιβάλλον και ασφαλώς ξεκαθαρίστηκε και το ψευτοδίλημμα της προστασίας του υπαλλήλου από αδήλωτη υπερωριακή απασχόλησή του, μετά την αποσύνδεση του από την τηλεργασία του, αφού πρόκειται για την ίδια αντιμετώπιση και συμπεριφορά που μπορεί να έχουν όλοι οι υπάλληλοι, είτε εργάζονται αυτοπροσώπως είτε με τηλεργασία, μετά δηλαδή το ωράριο τους.
Τέλος με τροπολογία που κατατέθηκε και συμπεριλαμβάνεται στο παρόν νομοσχέδιο ρυθμίζονται θέματα σχετικά με την εισαγωγή και τον διαγωνισμό της εθνικής σχολής Δημόσιας διοίκησης και αυτοδιοίκησης σε ό,τι αφορά το ποιος έχει την ευθύνη για την διενέργεια του ,εν προκειμένω η κεντρική επιτροπή εξετάσεων που συγκροτείται για κάθε νέο διαγωνισμό με απόφαση του υπουργού εσωτερικών και η οποία καθορίζει το σώμα βαθμολογητών από μέλη του διδακτικού προσωπικού των ΑΕΙ και τον ορισμό επιτηρητών από δημόσιους υπαλλήλους. Στους διαγωνισμούς αυτούς συμμετέχουν οι απόφοιτοι ΑΕΙ και εξαιρούνται οι σπουδαστές και οι απόφοιτοι της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης η της Εθνικής Σχολής Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Στο άρθρο 2 ορίζεται η διεξαγωγή του εισαγωγικού διαγωνισμού σε δύο στάδια και με απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών, καθορίζονται τα θέματα οργάνωσης του διαγωνισμού. Στο άρθρο 3 ορίζεται η υποχρέωση των εισακτέων, μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων να δηλώσουν τα τμήματα που επιθυμούν με σειρά προτίμησης και σε ό,τι αφορά τον φετινό διαγωνισμό που θα γίνει το φθινόπωρο, μπορεί να περιληφθεί γραπτή δοκιμασία και στα ιταλικά και ισπανικά ως δεύτερη ξένη γλώσσα.
Στο δεύτερο μέρος της τροπολογίας που αφορά την κινητικότητα στο Δημόσιο, ορίζεται ότι εξαιρείται το προσωπικό των αποκεντρωμένων διοικήσεων από την συμμετοχή του στους κύκλους κινητικότητας και διασαφηνίζεται ότι για όσους έχουν υποχρέωση παραμονής σε παραμεθόριο νομό ή νησί, είναι δυνατή η μετάταξη τους ή η απόσπαση μέσα στα όρια της περιοχής δέσμευσής τους, εφόσον έχουν συμπληρώσει το μισό χρόνο της υποχρεωτικής παραμονής, ειδικά στην περίπτωση συνυπηρέτησης συζύγου.
Διευκρινίζεται επίσης ότι δεν απαιτείται σε περιπτώσεις σοβαρών λόγων υγείας και λόγων συνυπηρέτησης η συμπλήρωση της διετίας με την επιφύλαξη οτι ο διορισμός δεν έγινε με μοριοδότηση λόγω εντοπιότητας. Όλα τα αιτήματα μετάταξης ή απόσπασης , αξιολογούνται από την κεντρική επιτροπή κινητικότητας με βάση συγκεκριμένα κριτήρια τα οποία εμπεριέχονται στην εν λόγω τροποποίηση.
Κυρίες και κύριοι,
Το παρόν νομοσχέδιο αποτελεί ένα βήμα αξιοποίησης μιας ευκαιρίας και μιας πρακτικής, που δημιουργήθηκε στη χώρα μας κάτω από ιδιαίτερα έκτακτες συνθήκες. Και μπορούμε σήμερα να δούμε πώς θα γίνουμε πιο αποτελεσματικοί στην υιοθέτηση αυτής της πρακτικής, ώστε με ανοιχτό μυαλό να εξαλείψουμε τις αδυναμίες και να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο, τα οφέλη που μπορεί να προσφέρει.
Αυτό το νομοσχέδιο για την τηλεργασία στο Δημόσιο διαθέτει, πέρα από το γενικό πλαίσιο, την ευελιξία των συμπληρώσεων και βελτιώσεων μέσα από διατάγματα, τα οποία μπορούν να εξειδικεύσουν διαδικασίες, ώστε να επιδείξει μεγάλη προσαρμοστικότητα στις ραγδαίες εξελίξεις.
Το νομοσχέδιο προφανώς δεν θεωρεί την τηλεργασία στο Δημόσιο «πανάκεια» για την επίλυση όλων των προβλημάτων του, ούτε όχημα για τη ριζική αλλαγή του μοντέλου αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού του. Αλλά ένα συνδυαστικό εργαλείο, μία σύγχρονη εναλλακτική πρόταση, η οποία με θεσμοθετημένους πλέον όρους και κανόνες, θα διευκολύνει σε κανονικές ή έκτακτες συνθήκες τη λειτουργία του Δημοσίου και θα διευκολύνει τους Υπαλλήλους του Δημοσίου να παρέχουν καλύτερες υπηρεσίες προς τους πολίτες.
Με την πεποίθηση ότι είναι ένα χρήσιμο και εκσυγχρονιστικό Νομοσχέδιο για τον Δημόσιο Τομέα, καλώ όλους τους συναδέλφους να δώσουν την θετική τους ψήφο».
