Την ετήσια επισκόπηση της απασχόλησης και των κοινωνικών εξελίξεων στην Ευρώπη (ESDE) δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα μέσα του Ιούλη, με την επίτροπο Απασχόλησης, Μαριάν Τίσεν, να παρουσιάζει τη φετινή έκδοση ως μια επιβεβαίωση για το γεγονός ότι η ΕΕ βρίσκεται «σε μια σταθερή πορεία για περισσότερη απασχόληση και ανάπτυξη». Μια ματιά στα συστατικά στοιχεία της «περισσότερης απασχόλησης», στον τρόπο μέσα από τον οποίο επιτυγχάνονται οι δείκτες για τους οποίους η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πανηγυρίζει, δείχνει τις ράγες στις οποίες θα κινηθεί και η μελλοντική ανάπτυξη και τους «καρπούς» που θα δρέψουν οι εργαζόμενοι από αυτή.
«Με πάνω από 234 εκατομμύρια εργαζόμενους, η απασχόληση στην ΕΕ δεν ήταν ποτέ τόσο υψηλή όσο σήμερα, ενώ η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδό της από τον Δεκέμβριο του 2008», αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το ποσοστό απασχόλησης στην ΕΕ έφτασε το 2016 στην ανώτερη τιμή που έχει ποτέ καταγράψει, αγγίζοντας το 71,1% για τον πληθυσμό ηλικίας 20 έως 64 ετών. Στο έδαφος της ανοδικής τάσης, η Κομισιόν διαπιστώνει πως ο στόχος που έχει τεθεί στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020», να φτάσει η απασχόληση στο 75%, είναι επιτεύξιμος.
Παράταση του εργάσιμου βίου…
Κινητήριος μοχλός της αύξησης που παρατηρείται στο ποσοστό απασχόλησης είναι η παράταση του εργάσιμου βίου των εργαζομένων, μέσα από τις ανατροπές στην Κοινωνική Ασφάλιση, καθώς και η ένταξη περισσότερων γυναικών στο εργατικό δυναμικό, κατά κύριο λόγο με «ευέλικτες» μορφές εργασίας. «Οι μεγαλύτερης ηλικίας εργαζόμενοι και οι γυναίκες αποτελούν τις κύριες ομάδες που οδηγούν στην αύξηση του ποσοστού απασχόλησης», αναφέρει χαρακτηριστικά η έκδοση της Κομισιόν.
Στην περίπτωση των εργαζομένων ηλικίας 55 έως 64 ετών, επισημαίνει πως «οι συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις, συμπεριλαμβανομένης της υψηλότερης ηλικίας συνταξιοδότησης (…) συνέβαλαν σε μεγαλύτερης διάρκειας επαγγελματική ζωή». Ετσι, το 2016 οι εργαζόμενοι αυτοί (34,5 εκατομμύρια άτομα) αντιστοιχούσαν στο 16,9% της συνολικής απασχόλησης. Ανάμεσα στα κράτη – μέλη τα σχετικά ποσοστά διαφέρουν σημαντικά. Τα πρωτεία κρατά η Σουηδία, όπου το 75,5% των εργαζομένων της παραπάνω ηλικιακής κατηγορίας απασχολούνταν κατά το 2016. Το μικρότερο ποσοστό καταγράφεται στην Ελλάδα και ανέρχεται σε 36,3%. Πάντως, η ηλικία συνταξιοδότησης πρόκειται να αυξηθεί σε μια σειρά από χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Συνολικά το ποσοστό απασχόλησης στις ηλικίες 55 έως 64 ετών εκτιμάται πως θα ανέλθει σε 19,5% το 2060.
…και ένταξη περισσότερων γυναικών στην αγορά εργασίας
Στην περίπτωση των γυναικών, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σημειώνει πως «η αυξημένη ευελιξία και οι πολιτικές που υποστηρίζουν το συνδυασμό εργασιακής ζωής με οικογενειακά καθήκοντα (εργασία μερικής απασχόλησης, φροντίδα των παιδιών κ.λπ.)(…) ήταν σημαντικοί παράγοντες της παρατηρούμενης αύξησης της συμμετοχής τους». Το ποσοστό των εργαζομένων με μερική απασχόληση είναι πολλαπλάσιο για τις γυναίκες σε σύγκριση με τους άντρες. Συγκεκριμένα, το 31,4% των γυναικών εργάζονται με μερική απασχόληση έναντι του 8,2% των ανδρών.
Η Επιτροπή επαναλαμβάνει τη γνωστή επιχειρηματολογία η οποία παρουσιάζει τη μερική απασχόληση ως μια εργασιακή σχέση που μπορεί «να διευκολύνει την ισορροπία μεταξύ ζωής και εργασίας». ΕΕ και κυβερνήσεις εκμεταλλεύονται το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι επιφορτισμένες με την ευθύνη για τη φροντίδα των παιδιών, των ηλικιωμένων, συνολικά των αναγκών της οικογένειας, καθώς οι δομές και οι υπηρεσίες που θα μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες αυτές είτε είναι ανύπαρκτες είτε κοστίζουν πολύ ακριβά για τις εργαζόμενες. Ετσι, παρουσιάζουν την ευέλικτη εργασία ως συμφέρουσα, ακόμα και ως αναγκαία, για τις μισθωτές. Οι πολιτικές «συμφιλίωσης» οικογενειακών και επαγγελματικών υποχρεώσεων είναι ακριβώς αυτό: Ενα ακόμα «όχημα» για να γενικευτούν οι ευέλικτες εργασιακές σχέσεις σε όλο και μεγαλύτερο κομμάτι του εργατικού δυναμικού. Ετσι, σήμερα η μερική απασχόληση στην ΕΕ έχει αγγίξει το 20% της συνολικής απασχόλησης.
Αυξάνεται η προσωρινή απασχόληση
Μια εικόνα για το μέλλον της απασχόλησης στην ΕΕ δίνουν, τέλος, τα στοιχεία για τους νέους σε ηλικία εργαζόμενους. Η Επιτροπή ομολογεί πως «οι νέες γενιές επωμίζονται ένα ιδιαίτερα μεγάλο βάρος: Αντιμετωπίζουν συχνά μεγαλύτερες δυσκολίες να βρουν μια θέση εργασίας, απασχολούνται πιο συχνά σε άτυπες και επισφαλείς μορφές εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των συμβάσεων ορισμένου χρόνου». Το 16,3% των εργαζομένων ηλικίας 25 έως 39 ετών στην ΕΕ δουλεύει κάτω από καθεστώς προσωρινής απασχόλησης. Το ποσοστό αυτό είναι διπλάσιο σε σύγκριση με το αντίστοιχο στους μεγαλύτερους εργαζόμενους (40 έως 64 ετών), όπου η προσωρινή απασχόληση αφορά το 8%.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή βλέπει στις «μη τυπικές» μορφές εργασίας, όπως στην προσωρινή απασχόληση, «μια απάντηση στην αυξανόμενη ανάγκη για ευελιξία τόσο από τη μεριά του εργοδότη όσο και από τη μεριά του εργαζόμενου». Η ανησυχία που εκφράζει αφορά τις ενδείξεις ότι η ολοένα και πιο διαδεδομένη χρήση της προσωρινής εργασίας θα μπορούσε να βλάψει την παραγωγικότητα και να αποδυναμώσει τα «κίνητρα» των εργαζομένων για καλύτερη απόδοση στην εργασία…
