Αισθάνομαι μεγάλη τιμή και χαρά γιατί και φέτος βρίσκομαι σ’ αυτόν εδώ το χώρο εκπροσωπώντας όλους τους δημότες του Δήμου μας, για να τιμήσουμε όλοι μαζί την ηρωική πράξη των προγόνων μας.
Είμαστε εδώ, για να τιμήσουμε μια πράξη Εθνικής Αντίστασης και αυτοθυσίας, πράξη που κατατάσσει απλούς καθημερινούς ανθρώπους στο πάνθεο των ηρώων του Έθνους μας.
Η μάχη της Παύλιανης υπήρξε μια από τις πιο εντυπωσιακές μάχες της Ελληνικής αντιστασιακής εποποιίας.
Υπήρξε η κορυφαία αναμέτρηση των μαχητών του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ του Συγκροτήματος Κεντρικής και Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας (Ρούμελης) με μια δύναμη χιλιάδων Ιταλών στρατιωτών, οι όποιοι ενεργούσαν την πρώτη μεγάλη εκκαθαριστική τους επιχείρηση προς την περιοχή της Ελεύθερης Ελλάδος.
Τις ημέρες εκείνες τεράστιες εχθρικές δυνάμεις, κυρίως Ιταλικές, επρόκειτο να εξαπολυθούν σε μια λυσσαλέα έφοδο, σε όλη τη χωρά, σε όλα τα ορεινά συγκροτήματα.
Τότε στα ηγετικά κλιμάκια του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, πρυτάνευσε η ιδέα να αποσύρουν τα τμήματα τους από τις προωθημένες περιοχές δράσεως και να τα εγκαταστήσουν σε κεντρικές ορεινές θέσεις, για να αντιμετωπίσουν τις μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις.
Για την Κεντρική – Ανατολική Ρούμελη το αρχηγείο τους εγκαταστάθηκε στην Ορεινή Παρνασσί-δα, αφού υπήρχαν πληροφορίες ότι η περιοχή Παρ-νασσίδας -Παύλιανης είχε στρατηγική σημασία για τους Ιταλούς σε σχέση με τις περαιτέρω εξελίξεις.
Έτσι το σχέδιο αντιμετώπισης και αναχαίτισης των Ιταλών οργανώθηκε στην Παύλιανη.
Η μαχητική ομάδα της Παύλιανης αποτελούνταν από 60 άντρες και ενισχύθηκαν και με άντρες του ε-φεδρικού ΕΛΑΣ από το Κουμαρίτσι και το Γαρδίκι και έφθασαν τους 200 άντρες περίπου.
Ο Καλλίας (ανθυπολοχαγός Χαρ.Μώκος) και Παναγιώτης Τζιβάρας – Δήμος, αποτελούσαν το αρ-χηγείο της επιχείρησης.
Στις 3 Ιουνίου 1943 λίγο πριν το μεσημέρι o Καλλίας και η ομάδα των Παλιόσπιτων είχαν έρθει στα χέρια με τους Ιταλούς, ενώ αναμένονταν οι συντεταγμένες δυνάμεις από το Μαυρολιθάρι. Δίπλα στους μαχητές, συμπαραστέκεται σύσσωμο το χωριό.
Οι άντρες που συμμετείχαν στην επιχείρηση πάλευαν και ώσπου να νυχτώσει η Ιταλική φάλαγγα ή-ταν εντελώς διασκορπισμένη και αποδεκατισμένη.
Τελικά οι ιταλικές δυνάμεις αποκρούστηκαν και εγκατέλειψαν την περιοχή μετά από την νέα μάχη, ανάλογη προς εκείνη της Παύλιανης που θα λάβαινε χώρο αργότερα στην περιοχή της Καλοσκοπής.
Η προσπάθεια τους να εκμηδενίσουν τις αντάρτικες δυνάμεις είχε αποτύχει ολοκληρωτικά, ενώ η εκστρατεία αυτή τους είχε στοιχίσει σοβαρότατες απώλειες.
Οι απώλειες της Ελληνικής ανταρτικής δύναμης ήταν:
Σειρίνος Σκούφος από την Ιτέα Παρνασσίδας
Σπύρος Αρβανίτης από την Μαριολάτα
Ηλίας Παπαδόπουλος από την Παύλιανη
Δημήτρης Ανδρατσούλας από το Μαυρολιθαρι
Βασίλης Δρόγες από την Αθήνα
Δημήτρης Κ. Κατσαρός από την Παύλιανη
και ο πρόεδρος της Οίτης Ευθύμιος Ευσταθίου, ο οποίος με αυτοθυσία, αρνήθηκε να δώσει πληροφο-ρίες στους Ιταλούς για το τι συνέβαινε στην περιοχή της Παύλιανης, καλύπτοντας έτσι τους αγωνιστές.
Κυρίες και κύριοι,
Αυτό που προέχει σήμερα, είναι να νοιώσουμε το μέγεθος του μεγαλείου και της εποποιίας της Εθνικής Αντίστασης, ξεχωριστή θέση στην οποία κατέχει και η Μάχη της Παύλιανης και να πιστέψουμε στην γε-νεσιουργό της αιτία, που δεν είναι άλλη από την αγά-πη για την λευτεριά και την Πατρίδα, την δική μας Πατρίδα, αυτή την όμορφη και την ένδοξη Πατρίδα.
Πρέπει σήμερα, περισσότερο από ποτέ να αγαπήσουμε ότι, σχετίζεται με τη έννοια της φιλοπατρίας.
Τους ανθρώπους μας, τη γλώσσα μας, τη θρησκεία μας, τα αρχαία μνημεία και τις παραδόσεις μας.
Μέρες σαν κι’ αυτή ανάγκη, μας δίνεται η ευκαιρία να αναβαπτιστούμε σ’ εκείνες τις αξίες που κράτησαν το Έθνος μας όρθιο μέσα στην πολυκύμαντη ιστορία του, αλλά πρέπει να αναλογιστούμε τα σφάλματα μας και να διδαχθούμε απ’ αυτά. Πρέπει να τονώσουμε την Εθνική μας αυτογνωσία, γιατί χωρίς αυτή υποθηκεύουμε το μέλλον μας, είμαστε καταδι-κασμένοι να ξαναζήσουμε τα λάθη μας και δεν έχου-με πια περιθώριο για άλλα λάθη.
Οι ήρωες της εποχής εκείνης μας βλέπουν από εκεί ψηλά και περιμένουν και εμείς να κάνουμε το χρέος μας για να νοιώσουν και αυτοί δικαιωμένοι που θυσίασαν τα νιάτα τους, που πόνεσαν που πείνασαν για τη λευτεριά.
Ας είναι η σημερινή ημέρα Μνήμης και αφετηρίας.
Αφετηρίας μιας άλλης πορείας μας βασισμένης στα προαιώνια ιδανικά μας, μιας άλλης νοοτροπίας, που θα βάλει σε πρώτη θέση την σωτηρία της Πατρίδας.
Ας είναι αιωνία η Μνήμη των Αγωνιστών και ας γίνει η θυσία τους η έμπνευση μας και οδηγός για το αύριο.
