Με έντονο το αίσθημα της εθνικής υπερηφάνειας γιορτάστηκε την Δευτέρα 29 Ιανουαρίου 2024 η ιστορική «Μάχη του Μαρτίνου» από το Δήμο Λοκρών. Το πρόγραμμα του εορτασμού τροποποιήθηκε λόγω των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Στις 10.00 π.μ. πραγματοποιήθηκε η επίσημη Δοξολογία για την Μάχη του Μαρτίνου στον Ιερό Ναό Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μαρτίνου όπου και εκφωνήθηκε ο πανηγυρικός λόγος της ημέρας από το Δήμαρχο Λοκρών κ. Αθανάσιο Ζεκεντέ:
«Η Ιστορία μας, ως συμπυκνωμένη εμπειρία και σοφία του παρελθόντος, αποτελεί το ατομικό και εθνικό «θησαυροφυλάκιο», με στοιχεία αναγκαία για συγκρότησή μας τόσο την ατομική όσο και την εθνική.
Η γνώση της ιστορίας, η μελέτη της αλληλουχίας των γεγονότων, που οδήγησαν σε ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα, είναι αυτή που μας βοηθά να διατηρούμε ζωντανή την εθνική μνήμη και άθικτη την εθνική μας ταυτότητα. Λιγότερο γνωστή, μεταξύ των ανδραγαθημάτων του Ελληνισμού από την Επανάσταση του 1821 και μέχρι την ίδρυση και καθιέρωση του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους, αλλά εξαιρετικής στρατηγικής σημασίας, ήταν η νικηφόρος Μάχη του Μαρτίνου. Μπορεί να χαρακτηριστεί μετά βεβαιότητας, ως η σημαντικότερη πολεμική αναμέτρηση, που έλαβε χώρα στην περιοχή κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης, μια ημέρα σαν και σήμερα το έτος 1829.
Ας μη ξεχνάμε δε, ότι βρισκόμαστε σχεδόν στο τέλος της Ελληνικής Επανάστασης, και ότι μόλις δύο μήνες μετά της Μάχη του Μαρτίνου, το Μάρτιο του 1829, υπογράφεται νέο πρωτόκολλο στο Λονδίνο όπου οι «τρεις προστάτιδες Δυνάμεις συμφωνούν στα εξής: Καθορίζεται ως βόρειο σύνορο του ελληνικού κράτους η γραμμή Αμβρακικού – Παγασητικού. Παραχωρούνται στην Ελλάδα η Εύβοια, οι Κυκλάδες και όσα νησιά βρίσκονται κοντά στις ακτές της Πελοποννήσου. Το ελληνικό κράτος αναγνωρίζεται ως αυτόνομο υπό την επικυριαρχία του Σουλτάνου. Στο Μαρτίνο για άλλη μια φορά η Ρούμελη επιτυγχάνει να αναχαιτίσει την προέλαση των Οθωμανών προς τον Ελληνικό Νότο. Οι στρατιωτικές ικανότητες του Βάσσου Μαυροβουνιώτη, η αλαζονεία του Μαχμούτ, η καλή οχύρωση του χωριού του Μαρτίνου, ο πατριωτισμός των Ελλήνων αγωνιζόμενων καθόρισαν τη νικηφόρα έκβαση της μάχης για την ελληνική πλευρά.
Όπως αναφέρουν οι ιστορικές πηγές της εποχής «Οι Τούρκοι μία φορά μπήκαν στο Μαρτίνο και εξήλθαν κυνηγημένοι», αφού ολόκληρο το χωριό μετατράπηκε σε «οχυρό», αποτελώντας ένα ιστορικό χαρακτηριστικό παράδειγμα, για το πως μπορούν οι Έλληνες ενωμένοι να διαπρέψουν, μαχόμενοι «υπέρ βωμών και εστιών».
Στόχος του Μαχμούτ, επικεφαλής των Οθωμανών, ήταν να διαλύσει τις δυνάμεις του Βάσου Μαυροβουνιώτη, ώστε να ελευθερωθεί ο δρόμος από τον οποίο θα έφταναν ενισχύσεις στη Θήβα και τη Χαλκίδα από Λαμία και Θεσσαλία. Είχε μάλιστα διαβεβαιώσεις ενίσχυσης από τον Ομέρ πασά της Εύβοιας. Ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης με την ΣΤ’ χιλιαρχία του, αφού έμαθε ότι ο Μαχμούτ ετοίμαζε επίθεση, έχτισε με πέτρινα οδοφράγματα όλους τους δρόμους του Μαρτίνου και άφησε μόνο μία είσοδο ελεύθερη για τους εχθρούς, τον κεντρικό δρόμο του Μαρτίνου. Διέταξε τον πεντακοσίαρχο Τριαντάφυλλο Τζουρά να οχυρωθεί στα σπίτια στην είσοδο του χωριού, ενώ τον πεντακοσίαρχο Ιωάννη Κλίμακα στο κέντρο. Ο ίδιος ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης με 100 καβαλάρηδες επέβλεπε τα οχυρώματα και προέβαινε σε αναγνωριστικές περιπόλους, προκειμένου να βεβαιωθεί για τις προθέσεις του Μαχμούτ. Όταν εξακρίβωσε ότι ο εχθρός σκόπευε να πολεμήσει στο Μαρτίνο, ζήτησε ενισχύσεις από τον αρχηγό της Η΄ χιλιαρχίας, Διονύση Ευμορφόπουλο, που βρισκόταν στο Γαϊδουρονήσι Τραγάνας.
Το πρωί της 29ης Ιανουαρίου 1829 φάνηκε ο Μαχμούτ Πασάς επικεφαλής του ιππικού του. Η ελληνική περίπολος της εμπροσθοφυλακής που κατασκόπευε το Μαχμούτ προσποιείται ότι εμποδίζει την προέλαση των εχθρών, υποχωρώντας ταυτόχρονα στο εσωτερικό του χωριού, ώσπου ενώθηκε με τις δυνάμεις του Βάσσου Μαυροβουνιώτη στην άλλη άκρη του. Οι Οθωμανοί που δεν κατάλαβαν το στρατήγημά, προχώρησαν μέχρι τα μέσα σπίτια του χωριού για να τον φτάσουν και να τον χτυπήσουν. Ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης τότε δίνει το σύνθημα της Μάχης και οι οχυρωμένοι στα σπίτια άντρες του Τριαντάφυλλου Τζουρά και του Ιωάννη Κλίμακα αρχίζουν να πολεμούν. Οι Οθωμανοί σαστισμένοι ψάχνουν μάταια έξοδο διαφυγής και γυρίζοντας στο δρόμο από τον οποίο εισήλθαν, πέφτουν σε στρατεύματα που ακόμη κατέφθαναν, με αποτέλεσμα να επικρατήσει γενική σύγχυση. Οι άνδρες που ήταν οχυρωμένοι στα σπίτια της εισόδου, επιτίθενται. Μάταια ο Μαχμούτ ρίχνει τις εφεδρείες του. Η αντεπίθεση είναι σκληρή και αποκρούεται. Οι Έλληνες πλάι στον αρχηγό τους καταδιώκουν κι εξοντώνουν 500 Οθωμανούς, τραυματίζοντας περισσότερους. Από τους Έλληνες τραυματίστηκαν μόνο τρεις.
Μετά τη νικηφόρα μάχη οι Έλληνες πήραν πολλά λάφυρα, όπως ζώα, χρήματα και τρεις πολεμικές Οθωμανικές σημαίες. Ο Μαχμούτ με διαλυμένο το στράτευμα έφτασε στις 10 Φεβρουαρίου 1829 στη Λαμία. Ο στρατιωτικός και εθνικός σκοπός επετεύχθη. Αποτρέπεται οριστικά κάθε προσπάθεια ανακατάληψης της Στερεάς Ελλάδας, ενισχύεται το εθνικό φρόνημα, με αποτέλεσμα να και άλλοι χιλίαρχοι να οδηγηθούν σε αντεπίθεση κατά των Οθωμανών, και κυρίως δίδεται η δυνατότητα στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια να διαπραγματευτεί υπό ευνοϊκότερους όρους τα σύνορα του ανεξάρτητου, νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
Κάθε τέτοια μέρα είναι ευκαιρία να θυμόμαστε, ότι η ελευθερία και η εθνική αυτοκυριαρχία, είναι τα πολυτιμότερα αγαθά, ώστε να μπορούμε να ελπίζουμε σε ένα σύγχρονο κράτος δικαίου, απαραίτητο για την πολυπόθητη ευημερία και πρόοδο και κυρίως το ότι έχουμε προσωπική και εθνική ευθύνη να μην ξεχάσουμε και να μην προδώσουμε τις θυσίες των προγόνων μας».
Στην συνέχεια πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου- Λυκείου Μαρτίνου τελετή βράβευσης για τους επιτυχόντες των μαθητών της Δημοτικής Ενότητας Οπουντίων στις εισαγωγικές εξετάσεις του σχολικού έτους 2022-2023 και ακολούθησε επιμνημόσυνη δέηση που λόγω καιρού έλαβε χώρα στην αίθουσα εκδηλώσεων του Γυμνασίου – Λυκείου Μαρτίνου και ο Εθνικός Ύμνος από τη Δημοτική Φιλαρμονική Αταλάντης.
Στις εκδηλώσεις παρέστησαν ο Βουλευτής Φθιώτιδας κ. Γεώργιος Κοτρωνιάς, ο Βουλευτής Φθιώτιδας κ. Ιωάννης Σαρακιώτης, η Πρέσβειρα του Μαυροβουνίου κ. Άννα Βουκαντίνοβιτς, από όπου κατάγονταν ο Βάσσος Μαυροβουνιώτης, ο Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου κ. Δημήτριος Νικολάου, οι Αντιδήμαρχοι κ. Παγώνα Δάρα, κ. Κωνσταντίνος Μπακανδρίτσος, κ. Μαρία Πασπάλα, κ. Ιωάννης Ανεστόπουλος, κ. Αθανασία Βλαχομήτρου, κ. Παναγιούλα Καζάνα, η Δημοτική Σύμβουλος κ. Σπυριδούλα Δημάκη, ο Διοικητής του Ε.Σ.Δ.Ε. Αταλάντης Αντισμήναρχος της Πολεμικής Αεροπορίας Δήμος Παππάς, ο Υποδιοικητής του Α.Τ Λοκρών Αστυνόμος Β’ κ. Αθανάσιος Αναγνωστόπουλος, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Μαρτίνου κ. Δημήτριος Μπρούτσος, η πρώην Δήμαρχος Οπουντίων κ. Δήμητρα Καρβούνη, ο Πρόεδρος της Κοινότητας Μαλεσίνας κ. Αλέξανδρος Κούρος, Τοπικοί Σύμβουλοι, μαθητές, εκπαιδευτικοί και δημότες του Δήμου Λοκρών.
